Taichi Phoenix Diever Menu

Taijiquan in de praktijk

Hiervoor is aangegeven dat taijiquan op drie elementen gebaseerd is:

Deze drie elementen komen in alle oefeningen terug.

Naast deze elementen zijn er een aantal uitvoeringsprincipes (er zijn er meer dan hieronder genoemd worden) die van belang zijn en hier kort worden aangeven.

Lichaamsbewustzijn Omdat taijiquan een interne vechtkunst is vraagt het een diepgaand contact met je eigen lichaam, zodat je steeds voelt hoe je lichaam beweegt, reageert en waar eventuele (spannings-)blokkades zitten.
Lichaamshouding Je houdt (bij de Yang-stijl die Philip Unger beoefent) je lichaam ontspannen rechtop, waarbij je kruin naar boven wijst, je rug recht is en je staartbeen gezonken is naar de grond. Je romp rust in je bekken. Aandacht en ontspanning is in je voeten aanwezig, zodat je gegrond bent. Je lichaam is zo in evenwicht.
Balans en gronding Je lichaam is in balans en je bent je bewust van je zwaartepunt. Dit zwaartepunt ligt meestal tussen beide voeten en zorgt voor een stevige basis. Balans wordt bevorderd door een goede gronding, een gevoel dat beide voeten een ontspannen contact met de grond maken. Bij het oefenen met een partner betekent de verstoring van je balans (het z.g. breken van de wortels) altijd dat je je partner de gelegenheid biedt voor een succesvolle “aanval”. Meestal staan beide voeten heupbreedte achter elkaar in de z.g. boogstand (één voet recht voor, de andere schuin opzij achter) met een bepaalde gewichtsverdeling over beide voeten.
Aandacht Alle bewegingen voer je met aandacht uit. Je aandacht beweegt mee vanuit je beginpositie, de overgang naar een volgende beweging en het uitvoeren van die beweging zodat je weer een nieuwe positie bereikt. Waar je aandacht naartoe gaat, daar gaat ook je energie (de “qi”) naartoe. Deze “qi“ is een centraal begrip en thema in taijiquan (hiernaast het karakter voor “qi”).
Stabiel bekken Om een goede balans te bereiken zorg je ervoor dat je bekken recht naar voren gericht is; je romp, armen en handen zijn ontspannen om “aanvallen” op te vangen en erop te reageren.
Verticale as Omdat je houding rechtop is, vinden de bewegingen om een denkbeeldige verticale as plaats die loopt vanaf je kruin tot aan een punt op de grond tussen beide benen en voeten. Aandacht voor deze verticale as zorgt voor stabiliteit en wendbaarheid.
Ontspanning Bewegingen maak je zo ontspannen mogelijk met de minst mogelijke spierkracht, waarbij de kracht als het ware uit de grond door de benen, het bekken, de rug, de schouders, de armen en tenslotte naar de handen en de vingers doorgegeven wordt (bij een aanval met de hand). Zo werk je met je hele lichaam als een eenheid en niet alleen met een deel van je lichaam.
Mentale kracht Taijiquan is een interne vechtkunst die de mentale kracht van de beoefenaar versterkt. Het richten van de aandacht gaat vooraf aan het uitoefenen en loslaten van de interne kracht. De aandacht leidt de energie in de richting van het doel (zie ook “aandacht”).
In beweging Opvallend voor de buitenstaander die naar een beoefenaar van taijiquan kijkt is de voortdurende beweging zonder pauzes of stilstand. Deze voortdurende beweging is het duidelijkst in de uitvoering van een taiji-vorm. Een vorm is een serie bij elkaar behorende aanvallen en verdedigingen in een vaste volgorde. Deze doorgaande beweging maakt dat de beoefenaar moeilijk succesvol is aan te vallen door een tegenstander, omdat deze steeds verandert in zijn/haar beweging.
Gelijktijdigheid van bewegen Bij het beoefenen van taijiquan zijn alle lichaamsdelen in beweging en ze ondersteunen elke beweging; armen of benen bewegen nooit afzonderlijk of zelfstandig. Bovendien vindt ook beweging in het lichaam zelf plaats, wat niet altijd aan de buitenkant zichtbaar is.
Aanvoelen van de partner Het oefenen van deze kunst kun je alleen doen of samen met een partner. Voorwaarde voor het aanvoelen van je partner is het aanvoelen van jezelf, d.w.z. het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn: b.v. blijf ik in mijn centrum; voel ik het contact van mijn voeten met de grond; sta ik rechtop, waar ontstaat mijn kracht? In het werken met een partner is er steeds contact, waarbij je handen als gevoelige instrumenten de bewegingen van je partner voelen. Dit biedt je de gelegenheid om te kunnen reageren voordat de partner tot een bepaalde beweging of aanval overgaat. De kunst is de beweging van de partner om te zetten in je eigen voordeel, waarbij door soepel opvangen en het teruggeven van de kracht van de partner deze zichzelf uit balans brengt.
Lichaam als wapen Je lichaam is het wapen bij taijiquan, waarbij allerlei onderdelen van het lichaam gebruikt kunnen worden (hand, elleboog, schouder, voet, etc.). Er kunnen ook echte wapens bij taijiquan gebruikt worden; dit leer je meestal pas nadat je al de nodige ervaring met taiji hebt opgedaan. Met wapens kunnen wapenvormen worden gelopen, bijvoorbeeld met het rechte (tweesnijdende) zwaard, het breedzwaard of sabel, de stok (zowel kort als lang), de speer en de waaier.

Gezondheid en taijiquan

Er is heel wat op het gebied van de gezondheidseffecten van taijiquan onderzocht. Een probleem bij een aantal onderzoeken is dat de onderzoeksgroep niet erg groot is, wat het trekken van wetenschappelijk verantwoorde conclusies beperkt. Daarnaast is het niet zo dat alleen taijiquan bepaalde hieronder beschreven effecten kan hebben. Het is b.v. bekend dat veel sportactiviteiten die met een bepaalde intensiteit beoefend worden een verlaging van depressieve gevoelens tot gevolg hebben. Voorzichtig zijn met uitspraken over het bewezen effect van taijiquan is nodig, maar er kunnen wel een aantal tendensen worden aangeven. Op één gebied is zo langzamerhand wel voldoende bewijsmateriaal verzameld over de gunstige effecten van taijiquan: de balans van de beoefenaar. Het evenwichtsgevoel van de beoefenaar neemt duidelijk toe en dat betekent met name voor de groeiende groep ouderen dat taijiquan een goede activiteit is om vallen te voorkomen of in ieder geval sneller aan te voelen als het evenwicht verstoord wordt.

Tendensen die je uit onderzoeksresultaten kunt halen zijn:

De populariteit van taijiquan

Taijiquan werd rond 1970 voor het eerst in kleine kring in Nederland geïntroduceerd. Het is vooral de laatste 40 jaar sterk in de belangstelling gekomen. De Stichting Taijiquan Nederland (STN) bevordert in Nederland de aandacht voor deze martiale kunst en organiseert workshops, trainingskampen, wedstrijden en evenementen voor beoefenaars.

Taijiquan is geschikt voor vrijwel alle leeftijdsgroepen, voor mannen en vrouwen en ook voor mensen die bepaalde lichamelijke beperkingen hebben. Steeds meer senioren zijn aan taijiquan gaan deelnemen (zie “Waarom taiji voor senioren?”). Zij kunnen veel hebben aan het verbeteren van hun balans, lichaamshouding, concentratie en gecoördineerd bewegen zonder dat zware eisen aan de conditie worden gesteld. Het vechtkunstgedeelte van taijiquan krijgt dan wat minder nadruk, maar maakt wel duidelijk en herkenbaar wat de achterliggende gedachte en het effect van bewegingen is.

Hoe snel leer je taijiquan?

Als je met taijiquan begint, dan komt vroeg of laat de vraag op: “Hoe snel kun je taiji eigenlijk leren?” Daar is maar één antwoord op: dat gaat langzaam. De meeste externe martiale kunsten (Thai boksen, karate, judo, etc.) leer je verhoudingsgewijs sneller. Waar ligt dat aan? Natuurlijk is de mate waarin en intensiteit waarmee je traint een belangrijke factor (maar dat geldt voor alle zaken waarin je je wilt bekwamen) voor je leerproces. Taiji is een interne martiale kunst en dat is eigenlijk de belangrijkste factor: je ontwikkelt je gevoel voor het bewegen op de taiji manier in een laag tempo; zelfs als gevorderd beoefenaar valt er veel te verbeteren en veel te verdiepen. Taiji is voor mensen die weten vol te houden en tevreden kunnen zijn met kleine stappen voorwaarts; en houd je vol dan heb je veel plezier van de resultaten van je discipline, aandacht en inspanning.

Lezen over, bekijken van of deelnemen aan taijiquan?

Op “youtube” valt er veel taijiquan te bekijken. Lastig is alleen dat er een overdadig aanbod is en dat je de informatie en ervaring als beginner mist om de kwaliteit te kunnen beoordelen van dat wat je ziet. Datzelfde geldt zeker voor de hoeveelheid websites op internet die meestal verbonden zijn met een bepaalde school en/of docent taijiquan. Deze websites zijn er vaak meer op gericht je deze school binnen te lokken dan om algemene informatie te geven over wat taijiquan nu eigenlijk is. Een aardige start op internet is “Wikipedia” en dan met name de Engelse versie (de Nederlandse versie over taijiquan is wat beperkter).

Er valt ook genoeg te lezen over taijiquan. In een wat grotere openbare bibliotheek vind je wel boeken op dit gebied. Het probleem is altijd hoe je een goede keuze kunt maken uit die boeken. Een boek kan een betere informatiebron zijn dan een website om de hierboven genoemde reden: het boek is niet gekoppeld aan een taiji-vereniging of -school. Kies in dat geval een boek dat een wat meer algemene benadering heeft; er zijn namelijk allerlei stijlen in taijiquan (Yang, Chen, Wu en Sun zijn de meest voorkomende). Hieronder staan een paar leessuggesties.

Een meer praktische benadering is het bezoeken van een taiji-les, want dan zie je het allemaal in de praktijk. In elke plaats zijn er wel mogelijkheden en het is zelden een probleem om een les te bezoeken en/of een keer een proefles mee te doen. De leraar (m/v) die lesgeeft moet je ook liggen, dus let op zijn/haar lesstijl en de aandacht voor en omgang met de taiji beoefenaars. Taichi Phoenix Diever biedt je natuurlijk de mogelijkheid van een (gratis) proefles aan (zie “Lessen en workshops”).

De Stichting Taijiquan Nederland (STN; hiervoor al genoemd) tenslotte is de organisatie die in Nederland veel taijiquan-docenten en -beoefenaren bij elkaar brengt. Zij geven een tijdschrift uit, TQT, waarin achtergronden behandeld en activiteiten aangekondigd worden.

Suggesties om verder te lezen: